«Αδέσποτοι» εξωπλανήτες στο σύμπαν

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι συνειδητοποιούν ότι στο σύμπαν είναι κατά πάσα πιθανότητα ιδιαίτερα διαδεδομένο ένα φαινόμενο, που ως τώρα θεωρείτο αδιανόητο ή έστω πολύ σπάνιο. Υπάρχουν ουκ ολίγοι πλανήτες που δεν βρίσκονται «αγκιστρωμένοι» σε τροχιά γύρω από ένα μητρικό άστρο-ήλιο, αλλά περιπλανιούνται στους ουρανούς.

Οι πρώτες στατιστικές-μαθηματικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι τέτοιοι πλανήτες είναι δυνατό να είναι τόσοι πολλοί, όσοι και τα άστρα-ήλιοι στο γαλαξία μας ή ακόμα περισσότεροι. Σύμφωνα με μια εκτίμηση των ερευνητών, μπορεί να υπάρχουν έως και 400 δισεκατομμύρια τέτοιοι «μοναχικοί» πλανήτες, δηλαδή πολύ περισσότεροι από τα κοινά άστρα, όπως ο ήλιος μας.

Δύο διεθνείς ομάδες επιστημόνων, με επικεφαλής τον καθηγητή αστροφυσικής Τακαχίρο Σούμι του πανεπιστημίου της Οσάκα, μετά από διετή έρευνα ανάμεσα σε δεκάδες εκατομμύρια άστρα του γαλαξία μας, εντόπισαν 10 πλανήτες, με τη μάζα περίπου του Δία, οι οποίοι βρίσκονται σε τόσο
τεράστιες αποστάσεις από το πλησιέστερο άστρο, που τουλάχιστον μερικοί από αυτούς δεν μπορεί παρά να θεωρηθούν «ορφανοί».

Η εντυπωσιακή ανακάλυψη, που παρουσιάστηκε στο περιοδικό "Nature", ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην αναζήτηση των εξωπλανητών, δηλαδή των πλανητών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Περισσότεροι από 500 εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί μετά το 1995. Τώρα, για πρώτη φορά, υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι αρκετοί εξωπλανήτες είναι «αδέσμευτοι» από μητρικά άστρα.

Οι αστρονόμοι έψαξαν για πλανήτες σε απόσταση δέκα έως 500 αστρονομικών μονάδων από κάποιο άστρο (μια αστρονομική μονάδα αντιστοιχεί στην απόσταση Γης-Ήλιου, δηλαδή σε περίπου 150 εκατ. χλμ). Συγκριτικά, στο δικό μας ηλιακό σύστημα, ο Δίας, ο μεγαλύτερος πλανήτης, απέχει μόλις πέντε αστρονομικές μονάδες από τον Ήλιο, ενώ ο Ποσειδώνας, ο πιο μακρινός, απέχει 30. Για κανέναν από τους συγκεκριμένους 10 εξωπλανήτες δεν διαπιστώθηκε να υπάρχει κάποιο μητρικό άστρο σε απόσταση μικρότερη των 1,5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων.

Η ανακάλυψη έγινε με την τεχνική του «βαρυτικού μικροφακού», που συλλαμβάνει την καμπύλωση του φωτός ενός άστρου, όταν ανάμεσα σε αυτό και στη Γη παρεμβάλλεται ένα άλλο μεγάλο ουράνιο σώμα (όπως ένας εξωπλανήτης), το οποίο, με βάση την θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, λειτουργεί ως φακός βαρύτητας, στρεβλώνοντας τη φωτεινή ακτινοβολία που φτάνει έως τον πλανήτη μας.

Η νέα ανακάλυψη αποτελεί ακόμα μια θεωρητική πρόκληση για την κυρίαρχη θεωρία σχηματισμού των πλανητών, η οποία υποστηρίζει ότι αυτοί δημιουργούνται από συσσωρεύσεις σκόνης και αερίων που «εγκλωβίζονται» σε τροχιά από τη μεγάλη βαρύτητα των άστρων-ήλιων.

Η ύπαρξη των πολύ μακρινών πλανητών ίσως οφείλεται στο ότι, σε μια πολύ πρώιμη φάση, αυτοί οι πρωτο-πλανήτες ξέφυγαν από τα βαρυτικά δεσμά των άστρων τους. Σήμερα, μπορεί να βρίσκονται πια σε τόσο μακρινές τροχιές, που να φαίνεται σαν να είναι πια τελείως αδέσμευτοι ή μπορεί να περιφέρονται απλώς γύρω από το βαρυτικό κέντρο του γαλαξία μας. Αυτό που έχει ξαφνιάσει, πάντως, περισσότερο τους επιστήμονες, είναι η πιθανότητα τέτοιοι «άστεγοι» πλανήτες να είναι διάσπαρτοι σε τεράστιους αριθμούς στο σύμπαν