Υπάρχουν και κοινά στο γονιδίωμα ανθρώπου - σφουγγαριού

Υπάρχει σε όλους τους βυθούς, είναι ακίνητος, ταπεινός, δεν έχει όργανα, δεν έχει μυς, δεν έχει εγκέφαλο, δεν έχει νεύρα ούτε αίμα, όμως έχει περισσότερα από 18.000 γονίδια (έναντι 20.500 των ανθρώπων) και μερικά με αυτά είναι κοινά με του ανθρώπου. Πρόκειται για τον θαλάσσιο σπόγγο (κοινώς σφουγγάρι).

Κακώς πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι πρόκειται για φυτό, ενώ στην πραγματικότητα είναι ζώο.


Οι γενετιστές «διάβασαν» για πρώτη φορά τον γενετικό κώδικα ενός είδους σπόγγου από την Αυστραλία (Amphimedon queenslandica) και έρχονται να ρίξουν φως σε ένα από τα μεγάλα μυστήρια της ζωής: πώς ένας οργανισμός έκανε το μεγάλο βήμα προς την πολύ-κυτταρικότητα. Η σχετική διεθνής έρευνα επιστημόνων από τις ΗΠΑ, της Αυστραλία και τη Γερμανία, υπό τον Μάνσι Σριβαστάβα του πανεπιστημίου ΜΙΤ, που δημοσιεύτηκε στο
περιοδικό “Nature”, επισημαίνει ότι οι σπόγγοι είναι «πρωταθλητές» της επιβίωσης: Υπήρχαν ήδη πριν από 635 εκατ. χρόνια και αποτελούν τα αρχαιότερα μετάζωα (πολυκυτταρικά ζώα) στη Γη, δηλαδή τον πρώτο κλάδο των ζώων που αποσπάστηκε από ένα κοινό πρόγονο, συνεπώς αποτελούν την ρίζα του γενεαλογικού «δέντρου» του ζωικού βασιλείου.

Η ανάγνωση του γονιδιώματος του σπόγγου θα βοηθήσει να γίνει κατανοητό μέσα από ποιους γενετικούς μηχανισμούς τα επιμέρους ατομικά κύτταρα κατάφεραν να συνεργαστούν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου συνόλου, ανοίγοντας το δρόμο για την μετέπειτα πολυπλοκότερη ζωή.

Σύμφωνα με τον παλαιοβιολόγο Ντάγκλας Έργουιν του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν των ΗΠΑ, η γενετική πολυπλοκότητα του σπόγγου δείχνει ότι οι σπόγγοι πιθανώς προέρχονται από ένα πρόγονο που έζησε πριν από 750 εκατ. χρόνια (πιθανώς και αυτός να έμοιαζε με σφουγγάρι), που ήταν πολύ πιο προηγμένος από ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα.

Παραμένει όμως άγνωστο ακόμα ποιος οργανισμός ήταν αυτός που πριν τους σπόγγους είχε αναπτύξει ήδη τέτοιους προηγμένους μηχανισμούς (διαίρεση κυττάρων, ανάπτυξη, εξειδίκευση, θάνατος κ.α.).

Η νέα γενετική ανάλυση δείχνει ότι υπήρχε ένα κρίσιμο «παράθυρο», που διήρκεσε 150 – 200 εκατ. χρόνια, στη διάρκεια των οποίων αναδύθηκαν τα βασικά στοιχεία της πολυ-κυτταρικής ζωής.

Περίπου το ένα τρίτο των γενετικών μεταλλάξεων που διακρίνουν τον άνθρωπο από τον τελευταίο κοινό πρόγονο που είχε με τους μονοκύτταρους οργανισμούς, συνέβη εκείνη την περίοδο. Οι γενετικές εκείνες αλλαγές πιθανώς έλαβαν χώρα στους προγόνους των ανθρώπων, τους σπόγγους.

Οι ερευνητές επίσης εντόπισαν στο σπόγγο τμήματα του γονιδιώματος που ασχολούνται με τον έλεγχο εκείνων των ατομικών κυττάρων, τα οποία πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα σε βάρος του συνόλου του οργανισμού.

Αυτό δείχνει πως η μάχη κατά των ανεξέλεγκτων κυττάρων (δηλαδή του καρκίνου) είναι τόσο παλαιά, όσο η ίδια η πολύ-κυτταρική ζωή. Ελπίζεται ότι η ανακάλυψη αυτή θα βοηθήσει στην μάχη κατά του ανθρώπινου καρκίνου.
enet