SOS για τους υγρότοπους της Αττικής

Στο «κόκκινο» βρίσκονται επτά από τους περίπου 23 εναπομείναντες σημαντικούς υγροτόπους της Αττικής, καθώς άλλοι 30 μικρότεροι αντιμετωπίζουν πλέον σοβαρότατα προβλήματα ρύπανσης, καταπατήσεως, απαξίωσης και εγκατάλειψης. Σύμφωνα με μελέτη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (ΕΟΕ) σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), «οάσεις» της Αττικής, όπου διαβιούν προστατευόμενα, διεθνώς, είδη της ελληνικής πτηνοπανίδας εκπέμπουν σήμα κινδύνου.

Μετά τη σύνταξη της μελέτης, στην οποία το πρόβλημα αναλύεται επιστημονικά, η ΕΟΕ κατέθεσε πρόταση οριοθέτησης των συνολικά 72 υγροτόπων και ρεμάτων του λεκανοπέδιου, με σκοπό καταρχάς την προστασία και κατόπιν την ανάπτυξή τους.

Μόλις χθες, ύστερα από παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, ο οποίος είχε δεχθεί τη σχετική καταγγελία, ο μεγαλύτερος σε έκταση υγρότοπος της Δυτικής Αττικής, στην περιοχή Βουρκαρίου Μεγάρων, τέθηκε υπό προστασία, καθώς ευαισθητοποιήθηκε και έλαβε μέτρα το υπουργείο
Περιβάλλοντος.

Η καταγγελία από τη μη κυβερνητική οργάνωση αφορούσε την ενέργεια αγνώστων να επιχωματώνουν και να απορρίπτουν μπάζα στην περιοχή Βουρκαρίου, που δεν προστατεύεται από κάποιο ειδικό καθεστώς (πχ Natura 2000, Ζώνη Ειδικής Προστασίας κλπ) και χρήζει της προστασίας της ελληνικής πολιτείας.

Ο Συνήγορος του Πολίτη διεξήγαγε αυτοψία και πραγματογνωμοσύνη σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και διαπίστωσε σωρεία παρεμβάσεων στην περιοχή, όπως ανέγερση κτισμάτων και κατασκευή δρόμου στο μέσο του υγροτόπου, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση της έκτασής του υγροτόπου από 5 τ. χλμ. σε 0,9 τ. χλμ., και σοβαρή υποβάθμιση της ποιότητας του νερού.

Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΟΕ, οι υγρότοποι της Αττικής, που αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα και κινδυνεύουν να εξαλειφθούν, είναι:

- ΒΟΥΡΚΑΡΙ με τελευταία καταγεγραμμένη έκταση τα 4.000 στρέμματα. Πρόκειται για σημαντικό μεταναστευτικό σταθμό, όπου έχουν καταγραφεί περισσότερα από 150 ειδών πουλιών. Εδώ φωλιάζει ο Ποταμοσφυριχτής και άλλα παρυδάτια πουλιά. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία πολλών Μελανοκέφαλων Γλάρων (είδος υπό προστασία) τον χειμώνα και κατά τη μετανάστευση.

Ο υγρότοπος εντάσσεται σε βιομηχανική ζώνη με αποτέλεσμα να δέχεται την πίεση των παρακείμενων μεγάλων βιοτεχνικών εγκαταστάσεων. Επιπλέον, απειλείται από την οικιστική ανάπτυξη, παράνομες καταπατήσεις και την ανεξέλεγκτη απόθεση σκουπιδιών και αδρανών υλικών.

- ΜΠΡΕΞΙΖΑ με έκταση τα 300 στρέμματα. Έχουν καταγραφεί σημαντικοί πληθυσμοί από αμφίβια, διαπλάσεις υδρόβιων φυτών και λιβάδια ποσειδωνίας. Η περιοχή χαρακτηρίζεται ως πολύτιμος σταθμός ξεκούρασης των πουλιών κατά τη μετανάστευση. Απειλείται από επιχωματώσεις.

- ΛΙΜΝΗ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ με έκταση 14,3 στρέμματα. Παρατηρείται η Βαλτόπαπιας σε σημαντικούς αριθμούς. Είναι παγκοσμίως απειλούμενο είδος. Πρόκειται για σημαντικό υγρότοπο, ως σταθμός ξεκούρασης πουλιών κατά τη μετανάστευση, αλλά και ως υγρότοπος διαχείμασης. Απειλείται από τη ρύπανση, καθώς είναι υποδοχέας υγρών λυμάτων και πετρελαιοειδών από τις παρακείμενες βιομηχανικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

- ΛΟΥΤΣΑ με έκταση 500 στρέμματα. Έχουν καταγραφεί στην περιοχή περισσότερα από 130 είδη πουλιών, μεταξύ αυτών o Καλαμοκανάς, που φωλιάζει εδώ, ο μαυροκέφαλος γλάρος, το Μουστακογλάρονο και ο Πορφυροτσικνιάς (είδη, που κινδυνεύουν με εξαφάνιση). Αποτελεί σημαντικό σταθμό μετανάστευσης για τα πουλιά. Σε αυτήν απαντάται ο μεγαλύτερος εναπομείναντας καλαμιώνας στην ανατολική Αττική, μετά τον Σχινιά. Απειλείται από μπαζώματα, ρίψη οικιακών απορριμμάτων, οικιστική πίεση, συνεχείς διανοίξεις δρόμων και καταπάτηση των παραλιακών θινών από εκατοντάδες αυτοκίνητα κατά τη θερινή περίοδο.

- ΣΧΙΝΙΑΣ με έκταση 9.120 στρέμματα, που εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000. Εδώ απαντώνται περισσότερα από 200 είδη πουλιών. Στα νερά του αναπαράγεται το Αττικόψαρο -ενδημικό της Αττικής και της Βοιωτίας- η παγκοσμίως προστατευόμενη Βαλτόπαπια, φωλιάζουν ο Καλαμοκανάς, η Φαλαρίδα, το Νανοβουτηχτάρι και πολλά άλλα είδη πουλιών σε σημαντικούς αριθμούς για την Ελλάδα. Κατά τη μετανάστευση ο Σχινιάς φιλοξενεί πλήθος μεταναστευτικών ειδών πουλιών, όπως η Χαλκόκοτα και ο Πορφυροτσικνιάς. Τον χειμώνα απαντάται ο Στικταετός και άλλα αρπακτικά πουλιά. Επίσης, απαντώνται οικότοποι κοινοτικού ενδιαφέροντος, όπως δάση κουκουναριάς.

Η περιοχή απειλείται από διαχείριση νερού, οικιστική ανάπτυξη, όχληση από την έντονη ανθρώπινη παρουσία κατά τη θερινή περίοδο, ανεξέλεγκτη κίνηση οχημάτων, παράνομη εναπόθεση αδρανών υλικών καιλαθροθηρία. - ΡΑΦΗΝΑ με έκταση εκβολών 170 στρέμματα και ρέμα 500 στρέμματα. Εδώ έχουν καταγραφεί περισσότερα από 70 είδη πουλιών, όπως τα κινδυνεύοντα Μαυροκέφαλος γλάρος και Σταρήθρα και άλλα είδη που προστατεύονται από διεθνείς διατάξεις. Επίσης, πολλά πουλιά, όπως ο Κα στανοκέφαλος γλάρος, συναντώνται στην περιοχή σε μεγάλους αριθμούς για να τραφούν.

Ο υγρότοπος απειλείται από εγκιβωτισμό του τμήματος του ρέματος, που βρίσκεται εντός της πόλης της Ραφήνας και μέχρι τις εκβολές του.

- ΒΡΑΥΡΩΝΑ με έκταση 1330 στρέμματα, που εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000 (ζώνη απόλυτης προστασίας) και είναι αρχαιολογικός χώρος. Εδώ απαντώνται περισσότερα από 180 είδη πουλιών. Είναι σημαντικός μεταναστευτικός σταθμός για πολλά είδη πουλιών, ανάμεσα στα οποία απειλούμενα είδη όπως ο Πορφυροτσικνιάς, η Χαλκόκοτα και ο Μικροτσικνιάς. Στη Βραυρώνα αναπαράγεται το Αττικόψαρο και φωλιάζουν πολλά υδρόβια και στρουθιόμορφα είδη πουλιών (π.χ. η Νερόκοτα, η Νεροκοτσέλα, η Καλαμοποταμίδα, το Ψευταηδόνι, η Υφάντρα, κ.ά.), καθώς και αρπακτικά πουλιά όπως η Αετογερακίνα.

Η σημαντικότερη απειλή που αντιμετωπίζει ο υγρότοπος είναι η σχεδιαζόμενη διαπλάτυνση και εκβάθυνση του ποταμού Ερασίνου και ο εγκιβωτισμός του με συρματοκιβώτια, που πρόκειται να καταλάβουν συνολικά τα 2/3 του υγροτόπου. Αλλη απειλή αποτελούν οι συνεχιζόμενες αυθαίρετες ενέργειες, όπως τα μπαζώματα, η απόθεση απορριμμάτων, η λαθροθηρία και η ανεξέλεγκτη άντληση νερού από τον ποταμό για άρδευση.