Το πρώτο τετραδύναμο συζευγμένο εμβόλιο για μηνιγγιτιδόκοκκο

Τρία είδη βακτηρίων ευθύνονται για την πλειονότητα των παιδιατρικών περιστατικών μηνιγγίτιδας παγκοσμίως: τα Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae και Neisseria meningitidis. Το Neisseria meningitidis είναι η συνηθέστερη αιτία βακτηριακής μηνιγγίτιδας και είναι το μόνο παθογόνο του μηνιγγιτιδόκοκκου που είναι γνωστό ότι προκαλεί επιδημία. Αποικεί στο ρινοφάρυγγα και μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο με άμεση επαφή με τις αναπνευστικές εκκρίσεις ή το σίελο ή με αερογενή σταγονίδια.


Η Ελληνική Εταιρεία Αθηνών πραγματοποίησε ενημερωτική ημερίδα αναφορικά με τη νόσο της μηνιγγίτιδας και τους τρόπους πρόληψής της. Την ενημέρωση πραγματοποίησε ο δρ Δ. Καφετζής, καθηγητής Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, που μεταξύ άλλων επισήμανε ότι το μικρόβιο του μηνιγγιτιδόκοκκου βρίσκεται μόνο πάνω στους ανθρώπους ενώ δεν προσβάλλονται αντικείμενα ή ζώα από τον εν λόγω ιό. Αξίζει να σημειωθεί ότι προκειμένου κάποιος να κολλήσει τον ιό από
κάποιο άλλο άτομο που ήδη νοσεί, θα πρέπει να είναι σε επαφή μαζί του για πάνω από 5-8 ώρες.

Τα ποσοστά των φορέων είναι, επίσης, υψηλά σε κλειστές ή συνωστισμένες κοινωνίες, όπως είναι τα οικοτροφεία, τα στρατόπεδα και μεγάλες αθρόες συγκεντρώσεις, όπως για παράδειγμα αυτή του Hajj (ιερό προσκύνημα στη Μέκκα).

Η ενδημική και επιδημική νόσος προκαλείται κυρίως από πέντε οροομάδες: Α, Β, C, W-135 και Υ, με την οροομάδα C να είναι η πιο επικίνδυνη, καθώς προκαλεί τους περισσότερους θανάτους. Οι ειδικές οροομάδες που προκαλούν διεισδυτική νόσο ποικίλλουν σημαντικά, τόσο σε παγκόσμια κλίμακα όσο και κατά περιοχές, κυρίως λόγω των κλιματικών συνθηκών. Ετσι, στην Αφρική πιο διαδεδομένη οροομάδα είναι η Α, στις ΗΠΑ η Υ και στη Λατινική Αμερική οι Β και C. Στην Ευρώπη, γενικά, αλλά και στη χώρα μας η πιο διαδεδομένη οροομάδα είναι η Β.

Κλινική εμφάνιση, κατάλοιπα και διάγνωση

Η έναρξη της νόσου από μηνιγγιτιδόκοκκο μπορεί να είναι αιφνίδια και απρόβλεπτη, με το 60% των ασθενών να εμφανίζει συμπτώματα έπειτα από 24 ώρες από την έλευση στο νοσοκομείο. Η νόσος μπορεί να είναι θανατηφόρος σε διάστημα 24-48 ωρών, επομένως είναι σημαντικό να τεθεί η διάγνωση το συντομότερο δυνατό. Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά της νόσου από μηνιγγιτιδόκοκκο είναι ο πυρετός, η κεφαλαλγία, ο μηνιγγισμός και το εξάνθημα, αλλά τα αρχικά συμπτώματα είναι συχνά μη ειδικά και παρόμοια με αυτά των ιογενών λοιμώξεων, τα οποία είναι πιο κοινά και ήπια. Η διάγνωση της νόσου από μηνιγγιτιδόκοκκο επιβεβαιώνεται από την καλλιέργεια του βακτηρίου από σωματικά υγρά, όπως είναι το αίμα ή το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, τα οποία είναι φυσιολογικά στείρα, ή από ενίσχυση του DNA του μηνιγγιτιδόκοκκου σε εξέταση αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης. Τα συμπτώματα της νόσου από μηνιγγιτιδόκοκκο μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα και με την ηλικία του ασθενούς.

Παρ' όλο που το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο παρουσιάζεται στα νήπια ηλικίας <1 έτους, οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες (ηλικίας 15-24 ετών) εμφανίζουν επίσης αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας σε σύγκριση με άλλες ηλικιακές ομάδες. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες είναι επιρρεπείς στη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο γιατί είναι πιθανό να ζουν σε κοιτώνες κατά τη διάρκεια των σπουδών ή της στρατιωτικής τους θητείας και να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που τους τοποθετούν σε αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων σε μπαρ και κλαμπ, της κοινής χρήσης ποτηριών, της ανταλλαγής φιλιών, του καπνίσματος και της συμμετοχής σε πολυπληθείς εκδηλώσεις.

Συμπτώματα νόσου

Στις 4 πρώτες ώρες:

*πυρετός

* λήθαργος

*πόνος στα μάτια

* άρνηση λήψης τροφής

*μη φυσιολογικό χρώμα του δέρματος

21-15 ώρες μετά τα πρώτα συμπτώματα:

*εξάνθημα (που παραμένει, όταν το πιέζουμε με τα χέρια μας)

* φωτοφοβία

*αυχενική δυσκαμψία

15-24 ώρες μετά τα πρώτα συμπτώματα:

* μη αίσθηση του χώρου

* σηπτικό σοκ (πέφτει η πίεση)

Μέχρι σήμερα τα εμβόλια που κυκλοφορούσαν για την πρόληψη της νόσου ήταν τα από πολυσακχαρίτη μηνιγγιτιδόκοκκου εμβόλια και τα συζευγμένα εμβόλια.

Τα εμβόλια από πολυσακχαρίτη είναι καλά ανεκτά και ανοσογόνα σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και ενήλικες. Τα εμβόλια κατά των οροομάδων Α και C έχουν δείξει κλινική αποτελεσματικότητα 85-100% σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες και είναι χρήσιμα για τον έλεγχο των επιδημιών. Εχει, όμως, διαπιστωθεί ότι προκαλούν μειωμένη απάντηση με επαναλαμβανόμενες δόσεις σε ορισμένα άτομα και δεν προλαμβάνουν αξιόπιστα τη μικροβιοφορία στο ρινοφάρυγγα. Επομένως, δεν θεωρείται ότι παρέχουν ουσιαστική συλλογική ανοσία.

Τα συζευγμένα εμβόλια, από την άλλη, συνιστούν ένα σημαντικό βήμα μπροστά στην ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων κατά των βακτηριακών παθογόνων. Η εισαγωγή των συζευγμένων εμβολίων έχει οδηγήσει σχεδόν σε εξάλειψη της διεισδυτικής νόσου από Η. influenzae τύπου b και έχει μειώσει σημαντικά την επίπτωση της νόσου από S. pneumoniae.

Σε αντίθεση με τα εμβόλια από πολυσακχαρίτη, τα συζευγμένα εμβόλια δημιουργούν ανοσολογική μνήμη που παρέχει αναμνηστική επίδραση στους επόμενους εμβολιασμούς ή όταν το άτομο έρθει σε επαφή με τα βακτήρια που προκαλούν την ασθένεια. Η ικανότητα πρόκλησης ανοσολογικής μνήμης συνιστά επομένως βασικό παράγοντα διάκρισης των συζευγμένων εμβολίων από τα εμβόλια από πολυσακχαρίτη.

Το πρώτο τετραδύναμο συζευγμένο εμβόλιο

Πολύ σύντομα θα κυκλοφορήσει και στην ελληνική αγορά το πρώτο τετραδύναμο συζευγμένο εμβόλιο για το μηνιγγιτιδόκοκκο, το Menveo, το οποίο ενδείκνυται για την ενεργή ανοσοποίηση εφήβων (ηλικίας άνω των 11 ετών) και ενηλίκων που διατρέχουν κίνδυνο έκθεσης στο Neisseria meningitidis οροομάδες Α, C, W-135, και Υ. Η τεχνολογία του εμβολίου που βρίσκεται πίσω από το Menveo διαφέρει από την αντίστοιχη άλλων συζευγμένων εμβολίων για το μηνιγγιτιδόκοκκο.

Η κυκλοφορία του στη χώρα μας αναμένεται στα μέσα Ιανουαρίου 2011.