Στην τροφική αλυσίδα μέσω της ατμόσφαιρας ο υδράργυρος

Οι άνθρωποι απελευθερώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες τόνους ατμοποιημένου υδραργύρου στην ατμόσφαιρα. Αυτός παραμένει στα ανώτερα στρώματά της για πολύ καιρό, ώσπου μεταβάλλεται σε μία άλλη μορφή οξειδωμένου υδραργύρου, που πέφτει πλέον από την ατμόσφαιρα και απορροφάται από τα θαλάσσια οικοσυστήματα, με τελική κατάληξη την είσοδό του στην τροφική αλυσίδα.

Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας επιστημονικής έρευνας αμερικανών ερευνητών, που προκαλεί ανησυχία με δεδομένο ότι ο υδράργυρος αποτελεί πηγή διαφόρων προβλημάτων για τη δημόσια υγεία.

Η μελέτη, με επικεφαλής τον καθηγητή Σεθ Λάιμαν του πανεπιστημίου της Γιούτα δείχνει ότι η ανώτερη τροπόσφαιρα και η κατώτερη στρατόσφαιρα μεταμορφώνουν σταδιακά τον υδράργυρο σε μια χημική μορφή που εύκολα απορροφάται από τις θάλασσες και τελικά καταλήγει στις τροφές. «Η ανώτερη ατμόσφαιρα δρα σαν χημικός αντιδραστήρας που καθιστά τον υδράργυρο πιο ικανό
να εναποτεθεί στα οικοσυστήματα», δήλωσε ο Λάιμαν, ο οποίος, μαζί με τους συνεργάτες του, μελέτησε δείγματα αέρα από ερευνητικές πτήσεις που έγιναν πάνω από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη στη διάρκεια του 2010.

Οι αναλύσεις έδειξαν για πρώτη φορά ότι ο υδράργυρος μετατρέπεται, στο ατμοσφαιρικό «χημικό εργαστήριο», από τη στοιχειώδη μεταλλική μορφή του σε μια άλλη οξειδωμένη, μέσα από μια διαδικασία που είναι άγνωστη στις λεπτομέρειές της προς το παρόν. Πάντως, μόλις η χημική μεταμόρφωση λάβει χώρα, ο οξειδωμένος υδράργυρος άμεσα καταπίπτει από την ατμόσφαιρα και, μέσω της βροχής, είτε των καθοδικών ρευμάτων του αέρα, καταλήγει στην επιφάνεια της Γης και κυρίως στις θάλασσες του πλανήτη.

Τότε, ο οξειδωμένος υδράργυρος μετατρέπεται μέσω των πολυπληθών βακτηρίων σε μια νέα μεθυλική μορφή, με την οποία πλέον μπορεί να εισέλθει στην τροφική αλυσίδα και, τελικά, στον οργανισμό των ανθρώπων, οι οποίοι θα φάνε ψάρια μολυσμένα με υδράργυρο.

Μερικές περιοχές της Γης, για κλιματικούς λόγους, φαίνεται να ευνοούν περισσότερο από άλλες την αφαίρεση του υδραργύρου από την ατμόσφαιρα και την εναπόθεσή του στην ξηρά και την θάλασσα. Πάντως οι επιστήμονες διευκρίνισαν ότι ο υδράργυρος μπορεί να «ταξιδέψει» χιλιάδες χιλιόμετρα μέσω του αέρα και να εναποτεθεί πολύ μακρύτερα από εκεί όπου αρχικά είχε συσσωρευτεί στην ανώτερη ατμόσφαιρα.

Για παράδειγμα, υδράργυρος που προέρχεται από την μαζική καύση άνθρακα στην Ασία, είναι πιθανό να φθάσει στην ατμόσφαιρα και να κάνει τον γύρο της Γης αρκετές φορές προτού οξειδωθεί και πέσει οπουδήποτε στην επιφάνεια του πλανήτη.