Τροφικές αλλεργίες, κατά φαντασίαν και μη

'Ενας στους πέντε ενηλίκους πιστεύει ότι πάσχει από κάποια αλλεργία που σχετίζεται με την κατανάλωση ορισμένων τροφών. Αυτό προκύπτει από στατιστικές έρευνες, αποδεικνύοντας είτε την ενόχλησή μας σε συγκεκριμένες τροφές που διαφέρουν για τον καθέναν είτε την αυθυποβολή από περιστατικά που συνδέσαμε με τρόφιμα που είχαμε καταναλώσει. Το σίγουρο όμως είναι ότι οι τροφικές αλλεργίες υπάρχουν, ενοχλούν και σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά επικίνδυνες για κάθε άτομο. Ο πόνος στο στομάχι από την κατανάλωση ενός δροσερού παγωτού, η αναφυλαξία που ακολουθεί ένα γεύμα με ψάρι, η κνίδωση ύστερα από ένα παγωμένο ζελέ αποτελούν συμπτώματα τα οποία μπορεί να οφείλονται σε αλλεργική αντίδραση του οργανισμού. Οπως έχει προκύψει από στατιστικές έρευνες, ένας στους πέντε ενηλίκους πιστεύει ότι πάσχει από κάποια αλλεργία που σχετίζεται με την κατανάλωση ορισμένων τροφών. Εν τούτοις, έχει αποδειχθεί με διαγνωστικά τεστ ότι μόνο 1% με 2% αυτών των ατόμων είναι πραγματικά αλλεργικό σε κάποιο τρόφιμο. Τα παιδιά όμως, των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι ώριμο, υποφέρουν περισσότερο από τους ενηλίκους.
Η τροφική αλλεργία είναι μια αντίδραση (με τη συμμετοχή του ανοσοποιητικού συστήματος) σε κάποια τροφή. Οταν το ανοσοποιητικό εντοπίσει ένα αλλεργιογόνο συστατικό σε κάποιο τρόφιμο, αρχίζει να παράγει αντισώματα για να επιτεθεί στον «εισβολέα». Ταυτόχρονα εκδηλώνονται και τα πρώτα συμπτώματα, όπως πρήξιμο των χειλιών και της γλώσσας, στομαχικές κράμπες, έμετος, διάρροια, εξανθήματα, κνίδωση, καταρροή, αναπνευστικά προβλήματα κ.ά.

Ωστόσο κάποιες τροφές μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις που σχετίζονται με τον μεταβολισμό του ατόμου και όχι με το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτές είναι γνωστές ως «δυσανεξίες» σε κάποιο τρόφιμο. Τέτοιες είναι οι ενζυμικές ανεπάρκειες, οι οποίες μπορεί να μπλοκάρουν την πέψη ορισμένων ουσιών όπως π.χ. της λακτόζης.

Υπάρχουν μάλιστα άτομα στα οποία και μόνο η επαφή με το αλλεργιογόνο τρόφιμο επιφέρει αμέσως φαγούρα και οίδημα των χειλιών. Δεν αποκλείεται να ακολουθήσει οίδημα της γλώσσας, το οποίο αν είναι έντονο μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη της αναπνευστικής οδού. Σε αυτές τις περιπτώσεις χορηγείται άμεσα στον ασθενή αδρεναλίνη σε ενέσιμη μορφή επειδή υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή του.

Συχνότερα για αλλεργίες «κατηγορούνται» τα δημητριακά, οι ξηροί καρποί (καρύδια, φιστίκια κ.ά.), το γάλα και τα οστρακοειδή. Ωστόσο σοβαρές αντιδράσεις προκαλούν και ουσίες που περιέχονται σε μεταποιημένα τρόφιμα, όπως σε διάφορα τυριά, παστά ψάρια, σοκολάτες κ.ά. Αλλεργιογόνα έχουν αποδειχθεί και ορισμένα διατροφικά πρόσθετα (τα γνωστά «Ε»), όπως για παράδειγμα η κίτρινη χρωστική ταρτραζίνη (Ε102), η οποία περιέχεται σε χυμούς, σε σάλτσες για σαλάτες, σε κονσερβοποιημένα ή προμαγειρεμένα φαγητά, στον καπνιστό μπακαλιάρο, σε ανθρακούχα αναψυκτικά κ.α. Λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις έχουν τροφές όπως είναι το αρνί, το κοτόπουλο, τα αχλάδια, τα καρότα, το ρύζι και οι πατάτες.

ΤΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΕΙ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ

Πρόληψη με τα τεστ

Oποιος παρουσιάσει αλλεργικά συμπτώματα και εντοπίσει την ύποπτη τροφή πρέπει να αποφύγει την κατανάλωσή της, τουλάχιστον ωσότου επισκεφθεί τον γιατρό. «Αυτός θα διαγνώσει αν τα συμπτώματα οφείλονται σε αλλεργία ή σε κάποια άλλη πάθηση. Αν τελικά πρόκειται για τροφική αλλεργία, πρέπει να απευθυνθεί σε αλλεργιολόγο» λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Αλλεργιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Ν. Παπαδόπουλος. Για να αποδειχθεί ότι κάποιος πάσχει από κάποια τροφική αλλεργία πρέπει να υποβληθεί σε μια σειρά δερματικές δοκιμές ή σε ειδικά τεστ αίματος. Αν τα τεστ δείξουν κάτι, τότε ακολουθεί σειρά δοκιμών από το στόμα (με χορήγηση της ύποπτης τροφής) αλλά με ελεγχόμενο τρόπο σε νοσοκομείο.

Οταν τελικά γίνει η διάγνωση της αλλεργίας πρέπει η αλλεργιογόνος τροφή να «εξοστρακιστεί» από το διαιτολόγιο τού ασθενούς. Οταν όμως πρόκειται για κάποια από τις βασικές τροφές (π.χ. το γάλα), τότε επιβάλλεται να διαμορφωθεί η δίαιτα με τη βοήθεια ενός ειδικού. Επίσης ο αλλεργικός θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός διότι μπορεί η τροφή που του προκαλεί αλλεργία να «κρύβεται» σε πολλά μεταποιημένα τρόφιμα. Για παράδειγμα, όποιος είναι αλλεργικός στο φιστίκι επιβάλλεται να αποφεύγει και όλες τις τροφές που περιέχουν φιστικέλαιο, αλλά και να μη χρησιμοποιεί καλλυντικά και είδη καθαρισμού που το περιέχουν.

Για την αντιμετώπιση των αλλεργικών συμπτωμάτων συνήθως χορηγούνται τα «παραδοσιακά» αντιισταμινικά φάρμακα, τα οποία περιορίζουν αντιδράσεις όπως η κνίδωση, η ρινοεπιπεφυκίτιδα κτλ. Η χορήγηση κορτικοστεροειδών βελτιώνει τις αλλεργικές αντιδράσεις κυρίως του δέρματος.