Πιο ευάλωτη στην κρίση, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, είναι η αγορά αυτοκινήτου, ηλεκτρονικών ειδών, επίπλων, οικιακών συσκευών, υπηρεσιών, ειδών αναψυχής ακόμη και θέρμανσης, καθώς διψήφια μείωση της κατανάλωσης παρατηρείται και στα τιμολόγια της ΔΕΗ. Ειδικά στα τρόφιμα δεν βγαίνουν όλοι χαμένοι, καθώς ο καταναλωτής, λόγω της κρίσης, στρέφεται σε φθηνότερα προϊόντα, η ζήτηση των οποίων αυξάνεται κατακόρυφα από τρίμηνο σε τρίμηνο.
Συνολικά όμως η αγορά έχει «παγώσει» και προβλέπονται μεγάλες ανατροπές σε διάφορους τομείς.
* Εκτιμήσεις ερευνητών κάνουν λόγο για μείωση 70 ευρώ από τα 250 ευρώ στο «καλάθι» που ξοδεύει κατά μέσο όρο ο καταναλωτής κάθε μήνα. Πρόκειται για τη δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που παρατηρείται μείωση στην κατανάλωση ακόμη και βασικών ειδών διατροφής, τάση που έχει
προκαλέσει αλλαγή στην τακτική αλυσίδων λιανικής.
* Ο καταναλωτής, στην προσπάθειά του να καλύψει τις ανάγκες του, αφιερώνει περισσότερο χρόνο για να βρει φθηνότερες τιμές, σε σημείο ο ένας στους δύο να ψωνίζει τουλάχιστον από δύο διαφορετικά σουπερμάρκετ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ένα σουπερμάρκετ βάζει φθηνά μερικά μόνο προϊόντα («κράχτες»), διατηρώντας σε υψηλές τιμές άλλους κωδικούς.
* Επίσης ο ένας στους τέσσερις καλύπτει το 25% έως 50% των εβδομαδιαίων αγορών του με «προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας», που κατά κανόνα φτάνουν στο ράφι σε χαμηλότερες τιμές από τα επώνυμα. Το 2008 ο καταναλωτής ξόδευε κάθε μήνα 360 ευρώ, το 2009 περίπου 300 και φέτος ακόμη λιγότερα. Παράλληλα αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο η ζήτηση για κωδικούς ιδιωτικής ετικέτας, καθώς πέρυσι από το 18% έχει αυξηθεί μέσα σε ένα εξάμηνο κατά 40%, με την τάση να εντείνεται ραγδαία.
Το ενδιαφέρον είναι πως η ανέχεια υποχρεώνει πλέον τον καταναλωτή να κάνει... εκπτώσεις ακόμη και στην ποιότητα των αγαθών που αγοράζει αλλά και να αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες. Τους τελευταίους μήνες αυξάνεται η κατανάλωση για ψωμί-άλευρα σε βάρος της ζήτησης για κρέας, ενώ η στροφή στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας επιταχύνεται παρά το ότι θεωρούνται κατώτερης ποιότητας από τα επώνυμα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕλΣτάτ, ο όγκος πωλήσεων στα σουπερμάρκετ τον Απρίλιο έπεσε 4,3% σε σχέση με πέρυσι, ενώ σε πολυκαταστήματα 20,2%, σε είδη ένδυσης-υπόδησης 20,9% και 15, 9% σε βιβλία χαρτικά.
Στα τρόφιμα μεγαλύτερη μείωση σημειώνεται στα θεωρούμενα «περιττά είδη» (σνακ, έτοιμες σάλτσες, παγωτά κ.ά.). Σύμφωνα με έρευνα του ΙΟΒΕ, κάθε περικοπή κατά 10% του προϋπολογισμού για ψώνια αντιστοιχεί σε 17% μείωση σε αυτά τα προϊόντα, ενώ 14% περικόπτεται η δαπάνη για τα θεωρούμενα «ακριβά» κρέατα και ψάρια, κατά 13% για τυριά και άλλα γαλακτοκομικά, 11% για φρούτα-λαχανικά. Και αν στα τρόφιμα η μείωση περιορίζεται ακόμη σε μονοψήφιο ποσοστό, σε άλλους τομείς η κατάσταση είναι δραματική. Οι μεγαλύτεροι τριγμοί σημειώνονται στην αγορά αυτοκινήτων. Αναλογικά για κάθε περικοπή 10% στον μέσο οικογενειακό προϋπολογισμό αντιστοιχεί σε πλήγμα 26% στον κλάδο του αυτοκινήτου. Στον κλάδο συσκευών ήχου-εικόνας και ηλεκτρονικών υπολογιστών, η μείωση αντιστοιχεί σε 24% όσο και για τα αθλητικά είδη. Σε 12% αντιστοιχεί η μείωση για υπόδηση-καλλυντικά, ενώ σε 11% για τα ιατρικά έξοδα. Πρακτικά ο πολίτης είτε επιστρέφει στον δημόσιο φορέα ασφάλισης είτε, στη χειρότερη περίπτωση που είναι ανασφάλιστος, αδυνατεί να πάει στον γιατρό ακόμη και εάν το χρειάζεται.
Τριτοκοσμικοί μισθοί, με τιμές Ευρώπης
Εκτίναξη του κόστους ζωής των ελληνικών νοικοκυριών το 2009 στο 97,4% του κοινοτικού μέσου όρου κατέγραψε η Eurostat.
Οι επιχειρηματίες προσπάθησαν να «ρεφάρουν» τη μείωση των πωλήσεών τους με αύξηση του περιθωρίου κέρδους τους, προχωρώντας σε ανατιμήσεις πολλαπλάσιες από αυτές άλλων κρατών της Ε.Ε.
Οι πιο μεγάλες αυξήσεις καταγράφηκαν στο ψωμί, που πωλείται πλέον σε τιμή 17,2% υψηλότερη του κοινοτικού μέσου όρου, στο κόστος μεταφορών αλλά και στα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, τα οποία πέρυσι ξεπέρασαν πρώτη φορά τον κοινοτικό μέσο όρο. Τώρα σπεύδουν με μειώσεις τιμών προς τους ξένους τουρ οπερέιτορ να σώσουν την παρτίδα.
Το βάρος για τα νοικοκυριά είναι πλέον δυσβάστακτο. Τα πακέτα μέτρων του 2010 τα υποδέχθηκαν με τιμές Ευρώπης, αλλά με μισθούς τριτοκοσμικής χώρας. Οι αμοιβές αντιστοιχούν μόλις στο 63,6% του κοινοτικού μέσου όρου (14.000 ευρώ έναντι 22.000 ευρώ μέσων ακαθάριστων αποδοχών).
Όλα αυτά, πριν αποφασιστεί η μείωση μισθών στο Δημόσιο, η «ελαστικοποίηση» των εργασιακών σχέσεων, το πάγωμα μισθών στον ιδιωτικό τομέα και η καταιγίδα εισπρακτικών μέτρων που μειώνει στην πράξη πολύ περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Ετσι, ο μέσος όρος εισοδήματος θα πέσει ακόμα χαμηλότερα το 2010.
Οι παγίδες των προσφορών
Προσφορές-παγίδες και αυξημένος ΦΠΑ συνθέτουν ένα επικίνδυνο περιβάλλον για τους καταναλωτές.
Καταγγελίες φτάνουν καθημερινά τόσο στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Ανάπτυξης όσο και στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, καθώς αλυσίδες λιανικής φέρονται να τιμολογούν με τον νέο φόρο προϊόντα που έχουν παραλάβει πριν από την 1η Ιουλίου.
Οι καταγγελίες αφορούν κυρίως εποχικά είδη, κυρίως εκείνα για τα οποία ο καταναλωτής δεν έχει πρόσφατο μέτρο σύγκρισης (για παράδειγμα στα αντηλιακά, είδη εξοχής, αξεσουάρ για τη θάλασσα κ.ά.) αλλά και σε πολλούς κωδικούς που προσφέρονται μέσω συσκευασιών «δώρου» ή «επιπλέον προϊόντος».
Αγκάθι παραμένει ο έλεγχος των προϊόντων που διαθέτουν οι πολυεθνικές. Σε πολλά από αυτά εξακολουθούν να παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αποκλίσεις στις τιμές μεταξύ Ελλάδας και Ε.Ε. Στο υπουργείο Οικονομίας έχουν υποβληθεί φάκελοι για 40 πολυεθνικές, που ελέγχουν περισσότερο από το 80% (!) της εγχώριας ζήτησης στους τομείς που δραστηριοποιούνται. Σε αυτούς φαίνεται να τεκμηριώνονται παραβάσεις στις συναλλαγές εντός ομίλου. Το θέμα αφορά τις τιμές με τις οποίες πωλούνται τα προϊόντα από τη μητρική στις κατά τόπους θυγατρικές. Επιδίωξη του υπουργείου είναι να διαπιστώσει εάν και κατά πόσο υφίστανται υπερτιμολογήσεις στην πώληση προϊόντων των ομίλων στην ελληνική αγορά και αν οι τιμές παραμένουν ακριβότερες σε σχέση με άλλων κρατών.
Επιχειρηματικοί κύκλοι υποστηρίζουν πως η κατάσταση... ασυδοσίας έχει περιοριστεί σε κάποιο βαθμό, ωστόσο πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης πωλούνται ακριβότερα στην Ελλάδα απ' ό,τι στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Αγγλία ή την Ολλανδία, όπου εδρεύουν οι πολυεθνικοί όμιλοι.
Εν τω μεταξύ, επιχειρηματίες υποστηρίζουν πως δεν αντέχουν να απορροφήσουν και δεύτερη αύξηση στον ΦΠΑ (και μάλιστα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα) και πως αναπόφευκτα οι αυξήσεις θα περάσουν είτε άμεσα είτε σταδιακά στις τιμές. Σε τέσσερις κατηγορίες βασικών προϊόντων (ζυμαρικά - άλευρα - όσπρια, γαλακτοκομικά, κρεατικά, ψωμί) οι αυξήσεις είτε περνούν ήδη, είτε θα μετακυληθούν στον καταναλωτή μέχρι το φθινόπωρο.
Μεγαλύτερη επιβάρυνση περιμένουν στο ψωμί και τα αρτοσκευάσματα λόγω της νέας αύξησης του ΦΠΑ στο 23% από το 19%.
Είναι επίσης άξιον αναφοράς πως πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται υποχώρηση στην κατανάλωση φρέσκου γάλακτος, στοιχείο που δείχνει ότι η μέση οικογένεια υπολογίζει πλέον και τα στοιχειώδη. Υποχώρηση όμως στην κατανάλωση και άλλων απαραίτητων ειδών διατροφής διαπιστώνουν οι επιχειρηματίες του κλάδου και σε άλλα προϊόντα. Είναι ενδεικτικό πως για δεύτερο τρίμηνο υποχωρούν τα μεγέθη (κύκλος εργασιών) των περισσότερων αλυσίδων σουπερμάρκετ, ενώ δυσοίωνες είναι οι εκτιμήσεις και για το τρίτο.
Σε ζυμαρικά, όσπρια και άλευρα, όπου 20%-25% καλύπτεται από πωλήσεις προϊόντων «ιδιωτικής ετικέτας», παρατηρούνται τις τελευταίες μια-δυο εβδομάδες ανατιμήσεις ειδικά σε κωδικούς που δεν συσκευάζονται με βάση τη μετρική μονάδα (λ.χ. το κιλό) και συνήθως φτάνουν στο ράφι με τη μορφή... προσφοράς.
«Πάγο» στην αγορά και νέα δραματική συρρίκνωση της κατανάλωσης (και του τζίρου) περιμένουν τα σουπερμάρκετ από τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, οπότε και εκτιμούν πως οι καταναλωτές θα βρεθούν σε συνθήκες... σοκ.
enet
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου