Η σπουδιαότητα των λαχανικών ενάντια στον καρκίνο

Πριν από μερικές δεκαετίες οι ερευνητές έκαναν μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: ποντίκια που είχαν σκόπιμα εκτεθεί σε καρκινογόνους παράγοντες εμφάνιζαν αυξημένη αντίσταση στην προσβολή από έναν δεύτερο καρκινογόνο παράγοντα. Παρουσίαζαν, δηλαδή, μια ανθεκτικότητα οφειλόμενη σε ένζυμα που τα κύτταρά τους τα είχαν συνθέσει αντιδρώντας στην προσβολή από τον πρώτο παράγοντα. Αυτή η παρατήρηση οδήγησε στη σκέψη να αναζητηθούν ουσίες με χημική συμπεριφορά παρόμοια με αυτήν των καρκινογόνων παραγόντων, χωρίς όμως να είναι επικίνδυνες. Ηδη από τη δεκαετία του ‘60 υπήρχαν ενδείξεις ότι αυτός ήταν ένας καλός τρόπος να «ξεγελαστούν» τα κύτταρα και να αρχίσουν να παράγουν ένζυμα προστασίας από κάποιον αληθινό καρκινογόνο παράγοντα.

Οχι τυχαία τα βλέμματα των επιστημόνων στράφηκαν στα σταυρανθή, την οικογένεια λαχανικών που τα μέλη της ευτυχώς μπορούν να βρίσκονται συχνά στο τραπέζι ακόμη και του πιο φτωχού:
κουνουπίδι, λάχανο, μπρόκολο, ρόκα, ρεπάνι, λαχανάκια Βρυξελλών. Η κατανάλωσή τους βάζει τον οργανισμό στη διαδικασία της παραγωγής των περιζήτητων ενζύμων που γι’ αυτά έγινε λόγος πριν και ειδικότερα της ουσίας ινδόλη-3-καρβινόλη, γνωστής στη βιβλιογραφία με τη συντομευμένη γραφή: I3C.

Ας δούμε τώρα πώς εμπλέκεται η Ι3C στην προστασία από τον καρκίνο. Οι θηλυκές ορμόνες οιστρογόνα, μετά την παραγωγή τους από τον γυναικείο οργανισμό, συμμετέχουν σε διάφορες αντιδράσεις. Συνολικά λοιπόν από αυτές τις αντιδράσεις μπορούν να προκύψουν δύο διαφορετικές πορείες. Στο τέλος της μιας προκύπτει 16-υδροξυ-οιστρόνη, που ενοχοποιείται για τη δημιουργία ανώμαλα πολλαπλασιαζόμενων κυττάρων στον ιστό του γυναικείου στήθους. Στην άλλη, την καλή περίπτωση, έχουμε στο τέλος παραγωγή 2-υδροξυ-οιστρόνης, μιας σχετικά αδρανούς ουσίας. Και οι δύο αυτές πορείες καθορίζονται από συγκεκριμένα ένζυμα. Η ποσότητά τους επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες.

Φαίνεται λοιπόν ότι η ουσία I3C, δηλαδή η ινδόλη-3-καρβινόλη, παίζει προστατευτικό ρόλο στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού. Και είναι μια ουσία που βρίσκεται σε αφθονία ακριβώς στα σταυρανθή. Εχει αμφισβητηθεί από ενδοκρινολόγους το αν η αναλογία μεταξύ των δύο μορφών της υδροξυ-οιστρόνης, της 2- και της 16-, μπορεί να δείχνει την ύπαρξη ή την προδιάθεση για καρκίνο. Υπάρχουν όμως από την απέναντι πλευρά τα παρακάτω δεδομένα:

- 80 γυναίκες σε ισραηλινό κιμπούτζ δέχθηκαν να ακολουθήσουν δίαιτα με αρκετά σταυρανθή και από την ανάλυση των ούρων τους διαπιστώθηκε η αύξηση της «καλής» υδροξυ-οιστρόνης.

- Αυτό μπορεί να μην αναιρεί ακριβώς την αμφισβήτηση αλλά έχουμε και τη διαπίστωση ότι μετά την επανένωση Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας αυξήθηκε η εμφάνιση καρκίνου του στήθους στην (πρώην) ανατολική πλευρά, όταν σταμάτησαν να τρώνε τόσο πολύ βραστό λάχανο ξεπερνώντας την ανέχεια.

- Και αν αυτό φαίνεται ασαφές, μια πρωτότυπη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι δίνει άλλες διαστάσεις και στο προηγούμενο. Και ήταν πρωτότυπη γιατί είχαν την έμπνευση να ψάξουν την αιτία για την οποία οι πολωνές μετανάστριες στην Αμερική παρουσίαζαν ανεβασμένα ποσοστά προσβολής από καρκίνο του στήθους σε σχέση με τις συμπατριώτισσές τους πίσω στην Ευρώπη που τιμούσαν γενναία το λάχανο. Πήραν κύτταρα από γυναικείο στήθος προσβεβλημένο από καρκίνο, τα διήγειραν με τη θηλυκή ορμόνη και σε ορισμένα προσέθεταν στη συνέχεια εκχύλισμα από λάχανο ενώ σε άλλα όχι.  Ετσι διαπίστωσαν πως πραγματικά το λάχανο λόγω της ουσίας I3C αλλά και άλλων που περιέχει περιόριζε τον πολλαπλασιασμό των προσβεβλημένων κυττάρων.

Κάτι ακόμη που ανακαλύφθηκε την προηγούμενη χρονιά και θα κάνει κι άλλους να τρέξουν στον... μανάβη είναι η διαπίστωση ότι σε ποντικούς που υπέστησαν τη δοκιμασία μιας δίαιτας φορτωμένης με λίπη η χορήγηση I3C τούς έκανε να πάρουν λιγότερο βάρος σε σχέση με εκείνους που τη στερήθηκαν. Κάτι που έχει βάλει σε πειρασμό και όσους ασχολούνται με τη σωματοδομική (δηλαδή, το body building). Με άλλα λόγια, πολλοί είναι αυτοί που θα πρέπει να φωνάζουν: σπουδαία (αυτά) τα λάχανα. Για να χαρούν και οι παραγωγοί λίγο.